O WARZYWACH

KAPUSTA KALAFIOR BROKÓŁ

Kapusta nie jest  wskazana dla chorych na tarczyce. Pozostali powinni pamiętać o tym, że kapusta jadana na surowo, ma najpełniejsze działanie. Ta gotowana traci już część swoich cennych składników. Chorzy na żołądek, a zwłaszcza ci męczeni przez wrzody, powinni pijać sok ze świeżej kapusty. Taka szklanka soku dziennie ochroni żołądek i dwunastnicę przed kwasem jaki znajduje się w sokach trawiennych. Kuracja powinna potrwać około 3 tygodni, a dla polepszenia smaku do soku z kapusty możemy dodać soku pomidorowego. Powinni też o kapuście i jej soku pamiętać wszyscy ci, którzy mają mało żelaza w organizmie - ona go nam doda.
Wiele ostatnio też mówi się o tym, że kapusta obniża ryzyko zachorowania na raka. Badania dowiodły, że jedzenie przynajmniej raz w tygodniu kapusty (najlepiej w postaci surowej) znacznie obniża ryzyko zachorowania na raka żołądka, dwunastnicy czy jelita grubego.
A nasze babcie stosowały jeszcze liście kapusty na okłady. Na bóle reumatyczne najlepsze okazywały się okłady z kilku liści gotowanych przez 20 minut w małej ilości wody z dodatkiem dwóch cebul i łyżki otrąb. Po wyparowaniu wody umieszcza się rozgotowaną masę na grubym kawałku gazy lub płótna i przykłada na obolałe miejsce. Inny sposób to okład z surowych liści. Okłady z nich pomagały przy odmrożeniach, zwichnięciach, hemoroidach, zapaleniach żył, nerwobólach reumatycznych. Zbite kolano owijano liściem kapusty na noc i rano ból
mijał. Warto spróbować.
 

POMIDOR

Pomidor pochodzi, podobnie jak ziemniak, z Ameryki Południowej i jest z nim ściśle spokrewniony. W XVI wieku dotarł najpierw do południowej Europy, ale w obecnych czasach z równym powodzeniem jest hodowany także w chłodniejszych strefach. Jednak ich uprawa najlepiej udaje się w sezonach ciepłych i słonecznych z umiarkowaną ilością opadów.

Z punktu widzenia botaniki pomidor jest właściwie owocem. Odmiany pomidorów dzielimy na karłowe wczesne oraz wysokie - wczesne, średnio wczesne i późne.

Surowy doskonale sprawdza się jako przekąska, dodatek do chleba i sałatek, natomiast ugotowany pomidor to wzorowa podstawa zup i eintopfów.

Kupować należy niezbyt dojrzałe, jeszcze lekko twarde, ale nie uszkodzone sztuki. Jeśli zamierzamy go gotować - wybierajmy duże sztuki. Jeśli chcemy spożywać świeże - pamiętajmy, że nie powinniśmy go przechowywać dłużej niż 4 dni w lodówce.
Zielone pomidory dojrzewają dobrze w temperaturze pokojowej

Najważniejsze składniki pokarmowe (/100 gram pomidorów):
Kalorie (Kcal): 29. Dżule (KJ): 121. Węglowodany (g): 5,2.

Witaminy (/100 gram pomidorów):
A
1: 1265 j.m. B1: 0,064 mg. B2: 0,042 mg. C: 29,0 mg. E: 0,40 mg.

Minerały (mg/100 gram pomidorów):
Wapń 25. Fosfor: 21. Żelazo: 1,4. Magnez: 8.

KOPER

Koper włoski mimo swojej nazwy pochodzi z Grecji. Dzisiaj sprowadzamy go głównie z Włoch. Ma ciekawy i słodkawy, aromatyczny smak, jest skuteczny w leczeniu przeziębienia i pozytywnie wpływa na przemianę materii.

Z kopru można otrzymać olejek, który znajduje zastosowanie jako środek przeciw kaszlowy. Natomiast w przypadku wzdęć korzystnie działa herbatka z nasion kopru włoskiego

Koper jest rośliną o krótkim okresie wegetacji. Nie ma dużych wymagań co do gleby, udaje się prawie wszędzie. Koper uprawiany jest zwykle jako śródplon.

Przy zakupie uważajmy aby nie wybrać uszkodzonej bulwy, kolory które nas interesują: od białego do zielonkawego. Ciemnozielone lub brązowe liście świadczą o zbyt długim przechowywaniu. Mogą wtedy odkładać się substancje gorzkie.

Zalecamy przechowywanie koper zawiniętego w wilgotna ściereczkę w lodówce, jednak nie dłużej niż 2 dni

Najważniejsze składniki pokarmowe (/100 gram kopru):
Kalorie (Kcal): 69. Dżule (KJ): 289. Węglowodany (g): 14,1.

Witaminy (/100 gram kopru):
A
1: 2000 j.m. B1: 0,05 mg. B2: 0,08 mg. C: 100,0 mg. E: 7,76 mg.

Minerały (mg/100 gram kopru):
Wapń 30. Fosfor: 50. Żelazo: 0,5. Magnez: .

 

 

PAPRYKA

 

Jak wszystkie psiankowate, papryka pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej. Do Europy sprowadzili ją Hiszpanie w XV wieku. Istnieje ponad 1000 różnych gatunków papryki, które różnią się między sobą wielkością, kształtem, kolorem, grubością części mięsistej i ostrością.

Warto jeść paprykę, bo zawiera niemal komplet witamin i minerałów, chociaż pod względem wartości odżywczych i kalorycznych występują ogromne różnice między poszczególnymi gatunkami papryki.

Papryka czerwona ma znacznie wyższą wartość odżywczą i energetyczną niż zielona. Ponadto im owoce papryki są bardziej dojrzałe, mięsiste i większe, tym większa jest ich wartość odżywcza i energetyczna.

Papryka to przede wszystkim witamina C (120-250 mg%). Wystarczy jedna papryka dziennie, by zaspokoić zapotrzebowanie organizmu na tą witaminę. Najwięcej jest jej w dolnej części owocu. Witaminy C jest w papryce 5 razy więcej niż w cytrynie, pod tym względem przewyższa ją jedynie świeża nać pietruszki. Na uwagę zasługuje fakt, że wrażliwa witamina C, zwykle bardzo łatwo utleniająca się podczas gotowania, w papryce trudniej niż w innych owocach i warzywach ulega rozkładowi.

Oprócz tego występują w papryce witaminy: A (630 j.m%), PP(0,4 mg%), prawie wszystkie z grupy B oraz witamina E. Ze składników mineralnych znajdziemy: wapń (11 mg%), potas(190 mg%), magnez (12 mg%), fosfor (120 mg%), a także siarkę, żelazo, mangan, miedź.

Ze względu na dużą zawartość witaminy C, papryka poprawia cyrkulację krwi, zmniejsza przepuszczalność naczyń włoskowatych i uelastycznia je. Dlatego też zaleca się paprykę osobom chorym na arteriosklerozę i zaburzenia krążenia.

Dzięki nadającej ostry smak kapsaicynie, papryka wzmaga wydzielanie się soków żołądkowych i przez to poprawia apetyt i polepsza trawienie.

Kapsaicyna działa drażniąco na skórę wywołując zaczerwienienie i delikatne zapalenie skóry. Wykorzystuje się ją w postaci wyciągu do produkcji maści przeciwbólowych i rozgrzewających na reumatyzm, ischias, lumbago czy bóle neuralgiczne.

Uważa się, że kuracja papryką, stosowana pod kierunkiem lekarza, może przeciwdziałać alkoholizmowi lub narkomanii.

Uwaga: Ostrej papryki nie zaleca się chorym na żołądek, układ pokarmowy czy nerki. Nadmiar alkaloidu kapsaicyny może powodować zapalenie błony śluzowej żołądka, nadkwaśność, obstrukcję a nawet zapalenie nerek.

 

 OGÓREK

Ogórki zawierają niewielkie ilości witamin i składników mineralnych a wartość ich polega głównie na smaku i usprawnianiu trawienia zawierają  wiele związków o charakterze zasadowym, co korzystnie wpływa na trawienie i odkwasza organizm .. Pomagają w usuwaniu nadmiaru wody z organizmu i dlatego znajdują zastosowanie w dietach odchudzających. Większość składników znajduje się, nie w miąszu lecz w skórce. Surowe ogórki są ciężkostrawne dla niektórych osób. Po ukiszeniu są o wiele łatwiejsze do strawienia. Mają jeszcze jedną wadę - zawierają askorbinazę, enzym, który utlenia witaminę C. Dotyczy to ogórków surowych, których nie należy mieszać np. w sałatkach z innymi warzywami - pomidory, papryka. Nie dotyczy to ogórków kiszonych, w których podczas kiszenia wytwarzana jest przez bakterie, witamina C

Ogórki zawierają

m.in:sód,potas,magnez,wapń,mangan,żelazo,miedź,cynk,fosfór,fluor,chlor,jod,karoten,biotynę,witaminy:B1,B2,B6,B12,C,
Kwasy:nikotynowy,pantotenowy,foliowy,szczawiowy

MARCHEW



Marchew jest tak tanim i powszechnie dostępnym przez cały rok warzywem, że nie zawsze pamiętamy o jej walorach odżywczych i smakowych. A jest to łatwo dostępne źródło niezbędnych witamin i soli mineralnych, szczególnie latem, gdy może trafić na nasz talerz "prosto z pola" czy ogródka. Najsmaczniejsza i najbardziej wartościowa jest marchew w okresie od czerwca do października.

Marchew surowa jest ciężej strawna od lekkostrawnej marchwi gotowanej, lecz po ugotowaniu ponad trzykrotnie wzrasta jej indeks glikemiczny. Najbardziej wartościowa dla organizmu jest właśnie surowa, spożywana w postaci surówek, sałatek czy wyciśniętego z niej soku. Ale można jej użyć także jako składnika zapiekanki, bukietu warzyw, sufletu czy zupy.

   Zawiera m.in.. sód,potas,magnez,wapń,mangan,żelazo,kobalt,miedź,cynk,fosfór,fluor,karoten,witaminy,C,K,B1,B2,B6,C,  
Kwasy:nikotynowy,pantotenowy,foliowy,szczawiowy:biotynę,inozyt,cholinę.
Marchew jest wyjątkowo łatwo strawna.

 

 

RZODKIEWKA




Rzodkiewki są bogate w sód, potas,magnez,wapń,mangan,żelazo,miedź,cynk,Fosfór,fluor,chlor,jod,karoten,witaminę :B1,B2,B6,C.
Kwas nikotynowy , pantotenowy i cytrynowy .

SZCZYPIOREK





Ma właściwości bakteriobójcze i wzmagające przemianę materii.
Szczypiorek zawiera m.in:sód, potas, magnez,wapń,żelazo,fosfór,chlor,karoten.
Witaminy:B1,B2,C i kwas nikotynowy.

SELERY





To warzywo ma niezwykłe właściwości. obie odmiany selera zawierają witaminę A,C (naciowy ma jej więcej )oraz z grupy E .Natomiast
ich największym skarbem są składniki mineralne-magnez, wapń, fosfór i potas. Medycyna ludowa przypisuje selerowi działanie antystresowe i przeciw zapalne. Zaleca przykładanie startego korzenia na zaczerwienione lub łzawiące oczy . Picie wywaru z gotowanej bulwy łagodzi bule artretyczne. Oba rodzaje tego warzywa powinny jadać osoby mające kłopoty z nerkami. Seler działa moczopędnie i przeciw bulowo.Polecany jest dla niejadków-pobudza apetyt. Przyspiesza trawienie, jest zatem wskazany dla dbających o linię.

SZPINAK





Szpinak skutecznie pomaga w leczeniu anemii,wyczerpania,zmęczenia,osłabienia.Jest bardzo dobrym źródłem przeciwutleniaczy, które pomagają w profilaktyce nowotworowej( znajdują się one przede wszystkim w liściach surowych lub z blanszowanych, natomiast podczas długiego gotowania większość z nich ginie ). Jedzenie liści szpinaku pomaga obniżyć poziom cholesterolu we krwi. Działają one zasado twórczo. Pomagają w zwalczaniu zaparć , A ważne dla palaczy,którzy rzucają nałóg przyrządzone z nich potrawy łagodzą głód nikotynowy.  Niestety,zawartość szczawianów wyklucza go z diety osób skłonnych do powstawania kamieni nerkowych. Spożywane w pokarmach( szczaw, szpinak,rabarbar,botwina) są wydalane z moczem i w połączeniu z wapniem mogą być przyczyną tworzenia się kamieni

SAŁATA

 

Przodkowie naszej dzisiejszej sałaty najprawdopodobniej wywodzą się z regionów Morza Śródziemnego, jednakże już przed tysiącami lat sałata rozprzestrzeniła się w całej Europie. Warzywo to jest dostępne przez cały rok.

Rozróżniamy jej wiele rodzajów, do najpopularniejszej należy: Sałata masłowa - powszechnie uprawiana o sporej wartości odżywczej.

Sałata krucha - ma znacznie większe główki, liście sztywne, grube, kruche, bardzo soczyste i smaczne.

Sałata rzymska - znana również pod nazwą endywia letnia, ma owalne, luźne i wydłużone główki.

Sałata listkowa - tworzy rozety, których liście są ułożone luźno wokół pędu.

Sałata łodygowa - częścią jadalna tego warzywa są grube, soczyste pędy kwiatowe.

Najsłabsza stroną sałaty jest podatność jej liści i łodyżek na gromadzenie się w nich najróżniejszych szkodliwych substancji, w szczególności metali ciężkich

Najważniejsze składniki pokarmowe (/100 gram sałaty):
Kalorie (Kcal): 20. Dżule (KJ): 84. Węglowodany (g): 1,9.

Witaminy (/100 gram sałaty):
A
1: 1921 j.m. B1: 0,045 mg. B2: 0,089 mg. C: 6,3 mg. E: 0,59 mg.

Minerały (mg/100 gram sałaty):
Wapń 24. Fosfor: 21. Żelazo: 1,3. Magnez: 9.

POR

 

 

Warzywo już na dobre zadomowione w Europie, należy do rodziny liliowatych i jest bliskim kuzynem cebuli, jednak o znacznie delikatniejszym smaku

Por dzięki odmiana zimowym dostępny jest przez cały rok i doskonale nadaje się na świeże surówki i sałatki.
Jest także nieodzownym składnikiem włoszczyzny używanej do zup.

Por zazwyczaj spożywany jest w postaci gotowanej, znajduje zastosowanie we wszystkich prawie potrawach warzywnych.
Jednak przed spożywaniem lub przygotowywaniem go do spożycia należy sprawdzić czy pomiędzy poszczególnymi łodyżkami nie ma zebranego kurzu.

Należy kupować świeżo wyglądające pory, zewnętrzne liścienie  powinny być zwiędnięte. Zawinięty w papier może leżeć w lodówce około pięciu dni, jednakże należy pamiętać o uprzednim usunięciu ściemniałych liści.

Najważniejsze składniki pokarmowe (/100 gram poru):
Kalorie (Kcal): 47. Dżule (KJ): 197. Węglowodany (g): 9,9.

Witaminy (/100 gram poru):
A
1: - j.m. B1: 0,112 mg. B2: 0,067 mg. C: 20,2 mg. E: 2,0 mg.

Minerały (mg/100 gram poru):
Wapń 48. Fosfor: 52. Żelazo: 1,1. Magnez: 11.

CEBULA

  Uprawiana pierwotnie w centralnej Azji już dawno rozprzestrzeniła się po całym świecie. Wiele odmian cebuli jest odpornych na trudne warunki klimatyczne i znosi doskonale nawet mrozy. Dlatego jest ona wysiewana już wczesną wiosną.

Nowoczesne uprawy wykształciły najróżniejsze formy, kolory i wielkości, a także odcienie smakowe. Widujemy złotożółte, połyskliwe odmiany, czasem z lekkim odcieniem fioletowej czerwieni.
Cebula może mieć wielkość orzecha, ale też i grejpfruta. W smaku może szczypiąca i ostra, ale również delikatna. Zawiera olejek eteryczny, który wpływa na obniżenie ciśnienia krwi i wzmocnienie serca.

Przy zakupach należy zwracać uwagę na to, by cebula była twarda, zdrowa i nie wypuszczała młodych pędów.
Świeżą cebulę można przechowywać w warunkach domowych kilka tygodni, a niektóre odmiany nawet przez całą zimę.

Z reguły cebula jest u nas traktowana jako ostra przyprawa w najróżniejszych potrawach, ale równie dobrze można ja przyrządzać i jeść jak warzywo.

Najważniejsze składniki pokarmowe (/100 gram cebuli):
Kalorie (Kcal): 37. Dżule (KJ): 155. Węglowodany (g): 6,9.

Witaminy (/100 gram cebuli):
A
1: 41 j.m. B1: 0,03 mg. B2: 0,03 mg. C: 6,0 mg. E: 0,3 mg.

Minerały (mg/100 gram cebuli):
Wapń 25. Fosfor: 14. Żelazo: 5. Magnez: 8.

FASOLA

Fasola stanowi wśród warzyw najbogatszą rodzinę różnych gatunków. Spożywając świeżą jemy nie tylko same ziarna, ale również otaczającą ją łupinkę.

W Polsce cieszę się popularnością zarówno gatunki sprowadzane z Francji czy Włoch, jak i rosnące u nas odmiany np. żółta fasola.

Fasola ma spore wymagania cieplne. Jej nasiona kiełkują w temperaturze 11oC. Jest bardzo wrażliwa na przymrozki i chłody. Najlepiej rośnie w temperaturze 20 - 25oC. Do kiełkowania potrzebuje dobrze wilgotnej gleby.

Najdroższa jest drobna fasolka, jednak do przyrządzania codziennych potraw całkowicie wystarcza tańsza fasola (Schnittbohnen i Brech). Fasolę można podawać na zimno (w sałatkach mieszanych, sałatkach fasolowych) lub ugotowaną w różnych potrawach. Zasadniczo gotuje się ją przez 10 minut, ponieważ zawiera trującą substancję (phasin), która ulega rozkładowi podczas gotowania.

Najważniejsze składniki pokarmowe (/100 gram fasoli):
Kalorie (Kcal): 42. Dżule (KJ): 176. Węglowodany (g): 7,6.

Witaminy (/100 gram fasoli):
A
1: 630 j.m. B1: 0,08 mg. B2: 0,11 mg. C: 23,8 mg. E:  mg.

Minerały (mg/100 gram fasoli):
Wapń 65. Fosfor: 44. Żelazo: 1,1. Magnez: 22.

KALAREPA

  Kalarepa jest jednym z gatunków kapusty. Spożywa się jej zgrubiałą, przypominającą bulwę łodygę, ale liście są również jadalne. Młode i drobno posiekane liście można dodawać do potraw z kalarepy.

Na rynku dostępne są kalarepy zielone i fioletowe, jednak obie te odmiany nie różnią się jednak specjalnie smakowo, ani pod względem poszczególnych składników.

Kupując kalarepę zwrócimy uwagę na liście, powinny one być zielone i świeże.

W domu nie przetrzymujmy kalarepy dłużej niż cztery dni.

Najważniejsze składniki pokarmowe (/100 gram kalarepy):
Kalorie (Kcal): 38. Dżule (KJ): 159. Węglowodany (g): 6,5.

Witaminy (/100 gram kalarepy):
A
1: 552 j.m. B1: 0,064 mg. B2: 0,053 mg. C: 64,7 mg. E: - mg.

Minerały (mg/100 gram kalarepy):
Wapń 42. Fosfor: 46. Żelazo: 1,4. Magnez: 10.

CZOSNEK

Czosnku rozróżnia się typy (a nie odmiany).

Typ podgórski - roślina rozłożysta, liście ciemnozielone. Główka składa się z 9 - 14 ząbków. Doskonale nadaje się do przechowywania.

Typ nizinny - roślina wzniesiona o srebrzysto-zielonkawych liściach. Główka ma 11 - 19 ząbków. Niezbyt dobrze się przechowuje.

Typy czosnku wytwarzające cebulki powietrzne na kwiatostanach - roślina odznacza się silnym wzrostem, ząbki koloru różowofioletowego lub fioletowego.

Czosnek jest warzywem wytrzymałym na chłody i przymrozki. Ma duże wymagania wodne. Udaje się na glebach żyznych , próchnicznych i ciepłych. Nie zanosi gleb zakwaszonych.

Najważniejsze składniki pokarmowe (/100 gram czosnku):
Kalorie (Kcal): 144. Dżule (KJ): 602. Węglowodany (g): 29,2.

Witaminy (/100 gram czosnku):
A
1: - j.m. B1: 0,209 mg. B2: 0,084 mg. C: 14,7 mg. E:  mg.

Minerały (mg/100 gram czosnku):
Wapń 100. Fosfor: 19. Żelazo: 6,3. Magnez: 28.

BURAK

  Burak liściowy (boćwina) tworzy rozetę wielkich i mięsistych liści z szerokimi ogonkami liściowymi. Korzeń ma mały i silnie rozgałęziony.

Odmianą boćwiny jest Lukullus o bardzo długich, silnie pofałdowanych liściach koloru żółtozielonego. Ogonki liściowe ma białozielone, szerokie.

Odmiany buraka:
Egipski - korzeń płaski, o wyraźnych jasnych pierścieniach. Odmiana na zbir wczesny;
Egipski Crosby - korzeń kulisty, nieco spłaszczony. Odmiana nieco późniejsza od Egipskiego ale smaczniejsza;
Okrągły Ciemnoczerwony - korzeń kulisty, nieco wydłużony o ciemnowiśniowej barwie. Bardzo smaczny, dobrze się przechowuje. Uprawiany również na wczesny zbiór;
Czerwona Kula - korzeń kulisty, ładnie wybarwiony. Dobrze się przechowuje przez zimę.

Najważniejsze składniki pokarmowe (/100 gram buraka):
Kalorie (Kcal): 46. Dżule (KJ): 192. Węglowodany (g): 9,5.

Witaminy (/100 gram buraka):
A
1: 20 j.m. B1: 0,020 mg. B2: 0,050 mg. C: 10 mg. E: - mg.

Minerały (mg/100 gram buraka):
Wapń 41. Fosfor: 17. Żelazo: 17. Magnez: 17.

BÓB

   Warzywo którego nasiona sa najbogatsze w białko ze wszystkich motylkowych.

Rozróżniamy następujące odmiany bobu:
Windsor Biały - odmiana średniowczesna, rośliny wysokie do 1,1 m. Strąki duże o 4 nasionach.
Handgown Zielony - odmiana średniopóźna, wysoka do 1,2 metra, strąki długie płaskie o 6 nasionach.
Hangdown Biały - odmiana różniąca się od poprzedniej tylko kolorem nasienia.

Najważniejsze składniki pokarmowe (/100 gram bobu):
Kalorie (Kcal): 80. Dżule (KJ): 368. Węglowodany (g): 14,0.

Witaminy (/100 gram bobu):
A
1: 50 j.m. B1: 0,09 mg. B2: 0,06 mg. C: 8 mg. E: - mg.

Minerały (mg/100 gram bobu):
Wapń 60. Fosfor: 57. Żelazo: 4,5. Magnez: 24.

BAKŁAŻAN

  Te zazwyczaj ciemnofioletowe, czasem białe warzywa pochodzą z Indii. Z upływem czasu dotarły przez Środkowy Wschód do regionu Morza Śródziemnego.

Dziko rosnąca odmiana zawiera pewną gorzka substancję, która w bakłażanach nowej generacji występuje w znikomych dawkach lub wcale.

Bakłażan jest warzywem bardzo rzadko uprawianym w Polsce i z pewnością zasługujący na większe spopularyzowanie. Owoce oberżyny oznaczają się dekoracyjnym wyglądem i doskonałym smakiem.

Przy zakupie zwracamy szczególna uwagę na błyszcząca, gładka skórkę bez żadnych uszkodzeń która pod naciskiem palca powinna trochę ustąpić.

Dojrzałe owoce przechowujemy najwyżej przez 3 dni w lodówce, najlepiej owinięte w folię przeznaczoną do produktów spożywczych.